الگویابی تشخصِ عناصر مذهبی در شهر مزارهای ایران

نویسندگان

  • فرزاد زرین قلم کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی )ره(، قزوین، ایران
  • مهدی حمزه نژاد استادیار معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
چکیده مقاله:

موضوع تشخصِ عناصر مذهبی در شهرهای ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است و در شهرمزارها (شهرهایی که دارای مزارهای مهم در ابعاد فرامنطق های هستند) به ویژه در دوره های زیباگرایی شهری (شیوه آذری به بعد)، الگوهای مختلفی برای آن وجود داشته است. امروزه با توسعه زیارتگاه های شهری، پیروی از الگوهای مختلف در بُعد تشخص، تفاوت هایی را در شهرمزارها آشکار نموده است. روش ایجاد تشخص در دو بخش کلیِ پلان شهری و سیمای شهری (حجم، نما، ارتفاع و تزئینات بنا)  قابل بررسی است. تفاوتها در اولویت دادن به تشخصِ بناها بیشتر ریشه در ایدئولوژی و تفکرِ مردم، حاکمان و سازندگان دارد. هدف این پژوهش ریشه شناسی این تفاوت ها در سنّت تاریخی و یافتن نسبت آ نها با فرهنگ امروز ایران به منظور الگوگیری از آ نها در طرح های جدید توسعه مجموع ههای مذهبی است. برای این منظور از روش پدیدارشناسی تاریخی و مطالعات اسنادی استفاده شده است و با انتخاب مهم ترین شهر مزارهای ایران، وضعیت تشخص در سیما و سازماندهی فضایی مورد بررسی قرار گرفت. بدی نگونه، براساس یافته های به دست آمده، از دوره آذری به بعد دو الگوی اصلی در شهرمزارها به رقابت پرداختند. گونه مزارگرا یا خانقاه‌گرا همچون بسطام و نطنز که مزار، شاخصِ کل شهر شده و مسجد و سایر بناها با حالتی کاملاً خفته و پنهان در کنار آن قرار م یگیرند؛ و به عکس در گونه مسجدگرا (گونه دوم) در کنار مزار، مسجد یا مصلای مهمی با تشخصِ بیشتر نسبت به زیارتگاه ایجاد می شود تا بُعد توحیدی و الهی مجموعه را تأکید کند. نمونه های مشهد و قم از مصادیق مهم این الگو هستند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تشخص محله و احساس طرد اجتماعی (مطالعه موردی شهر پاکدشت)

مقدمه: سکونتگاه­های خودروی اقماری در حومه کلان شهرها با مجموعه­ای از مسائل مواجه‌اند که فقط به موضوعات کالبدی آن ختم نشده بلکه به معضلات اجتماعی و فرهنگی نیز مربوط می­شود. پیامد این وضعیت کناره­گیری افراد ساکن از جریان اصلی جامعه است که در همین ر‌استا، مقاله حاضر به بررسی رابطه میان ویژگیهای فیزیکی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این سکونتگاه­ها و "احساس طرد اجتماعی" می­پردازد. روش: در پژوهش حاضر ا...

متن کامل

تشخص محله و احساس طرد اجتماعی (مطالعه موردی شهر پاکدشت)

مقدمه: سکونتگاه­های خودروی اقماری در حومه کلان شهرها با مجموعه­ای از مسائل مواجه‌اند که فقط به موضوعات کالبدی آن ختم نشده بلکه به معضلات اجتماعی و فرهنگی نیز مربوط می­شود. پیامد این وضعیت کناره­گیری افراد ساکن از جریان اصلی جامعه است که در همین ر‌استا، مقاله حاضر به بررسی رابطه میان ویژگیهای فیزیکی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این سکونتگاه­ها و "احساس طرد اجتماعی" می­پردازد. روش: در پژوهش حاضر ا...

متن کامل

بازشناسی فضاهای مذهبی به‌عنوان عناصر نشانه‌ای بنیادین در ساختار شهرهای ایران؛ نمونه موردی: شهرِ ری

فضاهای مذهبی نقش مهمی در ساختار فضایی شهرهای ایرانی و حیات فردی- اجتماعی شهروندان دارد. این فضاها ضمن داشتن مرکزیت در استخوان­بندی شهرهای ایرانی، بسترِ رویدادها و حیات فرهنگی- اجتماعی شهروندان در مناسبتها و ایام خاص می­باشد. اما تحولات فرهنگی- ­اجتماعی دوره معاصر، تغییراتی قابل­توجه را در برنامه­ها، طرح­ها، سرمایه­گذاریهای شهری موجب شده است. تحولاتی که اغلب زمینه­های بومی را نادیده می­گیرد. یکی ...

متن کامل

مدخلی بر شناسه های تشخص بخش شهر سازی و برنامه ریزی در شهرهای اسلامی

به اعتقاد قریب به اعتقاد متخصصین اصولاً اسلام از آن جایی که جهت تحقق اهدافش نیاز به شهر دارد؛ دینی شهری محسوب می گردد. بنابراین به نظر می رسد که دین اسلام دارای شناسه هایی در جهت تشخص بخشی در حوزه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری باشد. امّا مسئله این است که به اندازۀ اهمیت این مهم در جهت استقرار شهرهای ایرانی- اسلامی آیندۀ کشور پرداخته نشده است. مسئله ای که می تواند این استقرار را با مشکلات عدیده ا...

متن کامل

تشخص های زبانی در سبک فرخ تمیمی

در بررسی پروندة شعر نو و شاعران آن در جریان تاریخ ادبی فارسی،می توان نقطه ای مشترک یافت و آن نقطه این است که قریب به اتفاق این شاعران برای خود،سبک خاص یا زبان خاص داشته‌اند ،یا در پی آن بودند که به آن دست یابند.فرخ تمیمی از شاعران کمتر شناخته شدة شعر نیمایی یا آزاد است که پنج دفتر شعری از او به چاپ رسیده‌است.جستجو و یافتن سبک جدید و خاص برای شاعران نو پرداز ،اصلی بوده که همه به روش های مختلف در...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 5  شماره 9

صفحات  201- 216

تاریخ انتشار 2013-03-01

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023